تحلیل ریشه ای انتشار چندگانه مقالات پژوهشی

مقدمه: انتشار چندگانه، به معنای انتشار مجدد یک مقاله است که بخش های زیاد و مهمی از آن با نسخه ی منتشر شده ی قبلی هم پوشانی دارد؛ این عمل، اقدامی غیر اخلاقی است. این مطالعه با هدف بررسی الگوهای انتشار مجدد و تعیین علت و زمینه ی ریشه ای پدید آمدن این وضعیت در مقالات محققین دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و ارایه ی راهکار برای جلوگیری از آن به اجرا درآمد. روش ها: در طی سال های 1384 تا 1387، کلیه ی موارد کشف شده ی انتشار چندگانه که به کمیته ی اخلاق در پژوهش های علوم پزشکی دانشگاه اصفهان ارجاع شده بود، جهت بررسی انتخاب شد. پس از احراز واقعی بودن انتشار چندگانه، بررسی های لازم با مصاحبه و مرور مکاتبات و مستندات انجام شد و سپس ترسیم مسیر ریشه ای انجام گرفت. پس از بررسی موارد و با دسته بندی علل ریشه ای، راهکارهایی جهت جلوگیری از انتشار چندگانه ارایه گردید. یافته ها: از 9 مقاله ی مشمول انتشار چندگانه، 8 مقاله به صورت چاپ رونوشت (copy publishing) و یک مقاله نیز به صورت حداقل واحد قابل انتشار (least publishable unit) یا همان برش کالباس (salami slicing) چاپ مجدد شده بود. این مقالات در 16 مجله چاپ شده بود که از این تعداد تنها 5 مجله دارای ضریب تأثیر گذاری بودند و 10 مورد از آن ها خارجی و مابقی داخلی بودند. 7 مقاله به زبان فارسی و دو مقاله به زبان انگلیسی انتشار یافته بود. نتیجه گیری: نتایج مطالعه ی حاضر نشان می دهد که جامعه ی علمی کشور هنوز با اصول حرفه ای پژوهش آشنا نیست و بسیاری از موارد انتشار چندگانه به دلایل غیر عمدی و از روی ناآگاهی رخ داده است. توصیه می شود ضمن برخورد رسمی با موارد انتشار چندگانه ی همراه با تخطی از موازین حق مؤلف و اطلاع رسانی در مورد احکام کمیته ی اخلاق در پژوهش دانشگاه، آموزش همگانی اعضای هیأت علمی درباره ی غیر اخلاقی بودن این موضوع و نحوه ی تعامل با روند بررسی مقالات و چگونگی مکاتبه با تحریریه ی مجلات جهت پی گیری مقاله انجام پذیرد.